Chính vì thế, một số đông người bệnh (không có chuyên môn y dược) chỉ chú trọng giảm triệu chứng, luôn yêu cầu thầy thuốc phải dùng thuốc "liều cao", thuốc "tổng hợp", thuốc "mạnh nhất", để cắt giảm nhanh các dấu hiệu lâm sàng khó chịu, bất lợi.

Cách suy nghĩ đó về đơn thuần mong loại trừ bệnh là hợp lý, song sai lầm ở chỗ trái với cơ chế trị bệnh phải trị nguyên nhân là chính, đi đôi với cắt giảm triệu chứng ở mức phù hợp.

Xin tóm lược nguyên tắc chung cơ bản về cách dùng thuốc trị bệnh để làm rõ vấn đề này:

1. Vai trò và cơ chế cơ bản về dùng thuốc trị bệnh

Để điều trị bất cứ căn bệnh nào về cơ chế cũng cần giải quyết dùng phối hợp thuốc như sau:

• Thuốc điều trị nguyên nhân gây bệnh là chính.
• Thuốc điều trị triệu chứng không không nhằm điều trị nguyên nhân, song rất cần thiết giúp cắt giảm các dấu hiệu lâm sàng bất lợi.
• Thuốc hỗ trợ cần thiết để giúp phát huy và tăng cường hiệu lực các thuốc trị nguyên nhân và triệu chứng.
• Thuốc khắc phục các tác dụng phụ bất lợi của thuốc trị bệnh khác đang sử dụng, đây không phải là thuốc trị bệnh đang giải quyết.

1.1 Vai trò các thuốc điều trị nguyên nhân

- Tiêu diệt tác nhân vi sinh vật gây bệnh: Vi khuẩn, virus, ký sinh trùng, nấm...

- Khắc phục, thiết lập lại cân bằng các rối loạn về chuyển hoá, sinh lý của cơ thể.

- Bù đắp các thiếu hụt năng lượng, dưỡng chất và khoáng chất...

- Loại trừ các kháng nguyên, dị nguyên tác động vào cơ thể (trong ngộ độc, dị ứng...).

- Tạo ra đối kháng tác dụng (dược lý, hoá học, vật lý...) với các tác nhân, yếu tố gây độc, hại hoặc hủy hoại cơ thể.

- Một số thuốc ở các điều kiện đặc biệt, thiết lập các đột biến về gen, tế bào... để khống chế, loại trừ các yếu tố phát sinh dị thường khác của cơ thể.

- Tăng cường và bổ sung kháng thể trực tiếp hoặc gián tiếp giúp cơ thể chống đỡ loại trừ tác nhân gây bệnh...

Lưu ý, đừng e ngại khi thầy thuốc chỉ định các thuốc có hướng dẫn chống chỉ định để điều trị cho chính đối tượng và trường hợp chống chỉ định được cảnh báo vì có trường hợp dùng chính chống chỉ định đó để điều trị bệnh hoặc đã được dùng một thuốc phụ trợ khác để khắc phục hay triệt tiêu tác dụng bất lợi (những người không có chuyên môn đủ sâu xin đừng sử dụng theo cách này).

Đi đôi với dùng thuốc có thể sử dụng các phương pháp điều trị khác:

• Phẫu thuật
• Vật lý trị liệu
• Các thủ thuật và biện pháp can thiệp khác
• Liệu pháp tế bào
• Liệu pháp gene...

1.2 Vai trò các thuốc điều trị triệu chứng

- Thuốc điều trị triệu chứng của một bệnh chỉ tác động ảnh hưởng đến các triệu chứng của bệnh, chứ không phải hướng vào khắc phục hoặc loại trừ nguyên nhân gây ra bệnh (tức là nguyên nhân thực sự của nó).

- Thuốc nhằm mục đích khắc phục giảm nhanh các triệu chứng khó chịu, bất lợi của bệnh nhân.

- Thuốc giúp loại trừ các hậu quả nghiêm trọng do chính các triệu chứng nặng gây ra (cắt sốt quá cao, để tránh co giật nguy hiểm, cầm tiêu chảy nhiều, nhanh để tránh truỵ tim mạch...).

Lưu ý: Để kiểm soát được bệnh, nhiều trường hợp không được phép xử lý cắt giảm ngay triệu chứng mà cần duy trì hợp lý, để theo dõi diễn biến và xác định bệnh (ví dụ viêm ruột thừa chưa được chẩn đoán xác đinh...).

Trong số ít trường hợp, thuốc giảm triệu chứng cũng có thể hữu ích trong việc giảm hậu quả trước mắt và di chứng của một số bệnh. Trong nhiều bệnh, khi mà vai trò của thuốc trị nguyên nhân không thể đảm bảo trị bệnh hiệu quả thì điều trị triệu chứng là cách duy nhất hợp lý cho đến nay. Tuy nhiên trong các trường hợp đó, đi đôi với giảm triệu chứng thầy thuốc sẽ kết hợp với các biện pháp trị liệu không dùng thuốc khác tại cơ sở y tế.

1.3 Các thuốc điều trị hỗ trợ